Đưa tiền lãi gửi ngân hàng vào thu nhập chịu thuế doanh nghiệp sẽ giảm dần việc gửi tiền, góp phần kích thích vốn chảy vào sản xuất kinh doanh

Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 122/2011/NĐ-CP sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định số 124/2008/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Thuế Thu nhập doanh nghiệp (DN). Theo đó, DN có thu nhập từ lãi tiền gửi ngân hàng (NH), lãi cho vay vốn dưới mọi hình thức đều phải đóng thuế.

Khó làm ăn nên đem tiền gửi lấy lãi

Thông thường, DN gửi tiền không kỳ hạn tại các NH chủ yếu là để thanh toán cho đối tác, theo quy định lãi suất được hưởng phổ biến 3%/năm. Nếu chỉ gửi trong vài ngày, số tiền lãi thu về sẽ không đáng kể. Nhưng thực tế, nhiều DN lớn, có nguồn vốn dồi dào, vì khó làm ăn nên gửi tiền vào NH dưới nhiều hình thức để kiếm lãi lớn.

Cầm trong tay hàng chục, thậm chí cả trăm tỉ đồng, nhiều DN đã gây áp lực để hưởng lãi suất vượt trần. Ông Trần Bắc Hà, Chủ tịch HĐQT Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), cho biết: Mới đây, một khách hàng yêu cầu khoản tiền gửi tái tục 600 tỉ đồng của họ phải được hưởng lãi suất 16,5%/năm (vượt 2,5% so trần quy định), nếu không họ sẽ rút đi gửi nơi khác. Với số tiền lớn như vậy, thu nhập từ lãi “tiết kiệm” sẽ là 99 tỉ đồng/năm. Khách gây áp lực nhưng vì không thể nâng lãi suất cao trái quy định nên BIDV buộc phải từ chối.

Một số công ty chứng khoán cũng tranh thủ tiền của nhà đầu tư để gửi tiết kiệm, thu về số tiền lãi rất lớn. Đồng thời những NH dồi dào vốn cũng lách quy định cho NH bạn vay tiền không quá 20% nguồn vốn huy động bằng cách giao tiền các công ty con đến gửi tại các NH khác để kiếm lời cao.

Kích thích nguồn vốn chảy trực tiếp vào nền kinh tế

Thực tế các năm gần đây cho thấy nhiều NH luôn căng thanh khoản nên phải huy động vốn bằng mọi giá, có thời điểm các NH tăng lãi suất tiền gửi tiết kiệm lên 18%-20%/năm khiến lãi suất cho vay cán mức 22%-24%/năm. Thậm chí có NH tung ra thị trường sản phẩm tiền gửi kỳ hạn 24 giờ, hai ngày, một tuần, hai tuần với mức lãi suất tối đa 14%/năm để nhanh chóng thu hút vốn bù đắp thiếu hụt thanh khoản, càng kích thích DN gửi tiền vào NH.

Theo TS Lê Thẩm Dương, Trưởng Khoa Quản trị kinh doanh Trường Đại học Ngân hàng TPHCM, nhiều DN “ném” hàng trăm tỉ đồng vào NH rồi ngồi chơi, hưởng lãi suất 14% - 16%/năm.

Do đó, số tiền lãi mà DN có được là một hình thức đầu tư nên phải chịu thuế thu nhập. Với việc Nhà nước bổ sung tiền lãi gửi NH vào thu nhập chịu thuế, DN sẽ không còn mặn mà với gửi tiền “tiết kiệm” nữa mà tập trung vốn cho sản xuất kinh doanh, góp phần kích thích nguồn vốn chảy trực tiếp vào nền kinh tế. Mặt khác, với quy định thu nhập từ tiền gửi NH, các NH thương mại cũng sẽ giảm bớt việc cho NH bạn vay tiền, dồn vốn cung ứng cho DN.

Theo Thy Thơ

NLĐ

Thủ tướng vừa ký ban hành Nghị quyết 01 về những giải pháp điều hành thực hiện kế hoạch kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước 2012.

Thứ nhất, tập trung kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô

Điều hành chính sách tiền tệ chặt chẽ, thận trọng, linh hoạt. Thủ tướng yêu cầu Ngân hàng Nhà nước (NHNN) điều hành chủ động và linh hoạt các công cụ chính sách tiền tệ, nhất là chính sách lãi suất, cho vay tái cấp vốn và nghiệp vụ thị trường mở.

Kiểm soát mức tăng trưởng tín dụng cả năm 2012 khoảng 15% - 17%, tổng phương tiện thanh toán tăng khoảng 14% - 16%, bảo đảm thanh khoản của các tổ chức tín dụng, giảm mặt bằng lãi suất ở mức hợp lý với diễn biến kinh tế vĩ mô.

Tiếp tục thực hiện chính sách tài khóa chặt chẽ, hiệu quả. Thực hiện các biện pháp thích hợp để tiết kiệm chi, tăng thu ngân sách nhà nước, phấn đấu giảm bội chi 2012 xuống dưới 4,8%. Bộ Tài chính nghiên cứu, trình Chính phủ định hướng, giải pháp cải cách tiền lương khu vực hành chính nhà nước.

Tăng cường kiểm soát thị trường, giá cả, tổ chức tốt thị trường trong nước. Trong đó, Bộ Xây dựng nghiên cứu, trình Chính phủ các chính sách thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển lành mạnh.

Khuyến khích xuất khẩu, kiểm soát nhập khẩu, hạn chế nhập siêu. Thủ tướng yêu cầu, trong quý II/2012, Bộ Công thương hoàn thành việc xây dựng chương trình thực hiện chiến lược xuất khẩu hàng hóa giai đoạn 2011 - 2020, định hướng đến 2030.

Quản lý, giám sát chặt chẽ và cơ cấu lại nợ công, nợ Chính phủ, nợ quốc gia, bảo đảm nợ trong giới hạn an toàn. Kiểm soát chặt các khoản vay về cho vay lại và bảo lãnh của Chính phủ. Bố trí nguồn trả nợ các khoản vay nước ngoài đến hạn.

Thứ hai, tập trung tái cơ cấu nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng nâng cao hiệu quả, khả năng cạnh tranh.

Thủ tướng yêu cầu, trong quý I/2012, Bố Kế hoạch và Đầu tư trình đề án tái cơ cấu đầu tư, trọng tâm là đầu tư công theo hướng nguồn vốn Nhà nước tập trung để đầu tư các công trình, dự án cơ sở hạ tầng trọng yếu.

NHNN đẩy mạnh thực hiện các giải pháp và lộ trình tái cơ cấu hệ thống ngân hàng. Bộ Tài chính chủ trì lựa chọn thí điểm tái cơ cấu tài chính một số tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước.

Ngoài ra, thực hiện chuyển đổi cơ cấu kinh tế gắn với mô hình tăng trưởng, trình Chính phủ trong quý II/2012 về đề án này; tập trung nguồn lực để phát triển nông nghiệp, nông thôn; bảo đảm cung ứng điện cho sản xuất và tiêu dùng.

Thứ ba, nâng cao chất lượng nhân lực, đẩy nhanh ứng dụng khoa học và công nghệ. Trong quý II/2012, trình Chính phủ đề án đổi mới cơ bản, toàn diện giáo dục và đào tạo trước khi trình Ban Chấp hành Trung ương để có Nghị quyết về nội dung này.

Thứ tư, bảo đảm an sinh xã hội, giảm nghèo bền vững, nâng cao chất lượng công tác chăm sóc sức khỏe, bảo đảm đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân.

Thứ năm, tăng cường phòng, chống thiên tai, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Thứ sáu, tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật, đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, tăng cường phòng chống tham nhũng.

Thứ bảy, tăng cường quốc phòng, an ninh, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại.

Để thực hiện được 7 nhóm giải pháp trên, Chính phủ yêu cầu người đứng đầu các Bộ, ngành, địa phương phải khẩn trương xây dựng, ban hành và triển khai chương trình hành động cụ thể ngay trong tháng 1/2012.

Theo Chinhphu.vn

“Cần nhìn đằng sau con số” là câu nói đang được nhiều vị lãnh đạo các ngành, lĩnh vực “ưa dùng” thời gian gần đây.

Trong một năm kinh tế khó khăn với nhiều chỉ tiêu không đạt, liên quan đến tăng trưởng giảm sút, lạm phát “bốc đầu” tăng cao, hay nhập siêu giảm nhiều, nhưng chi ngân sách tăng mạnh trong bối cảnh thắt chặt tài khóa..., ngành thống kê đã có những lý giải từ con số chi tiết.

Trong khi tăng trưởng năm nay khoảng 5,89%, CPI tăng đến 18,13%. Tương quan giữa hai con số này nên được nhìn nhận như thế nào?

Ông Đỗ Thức, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê: Tổng cục Thống kê cho rằng nền kinh tế năm nay đã đạt mục tiêu, nhưng đấy là mục tiêu điều chỉnh, còn mục tiêu ban đầu xa hơn nhiều.

Về mặt số liệu, chúng tôi thấy Nghị quyết 11 lần này kiên quyết hơn, triệt để hơn và thấy hiệu quả hơn, nhất là tình hình lần này so với các lần trước.

Năm nay chính sách thắt chặt lại, M2 tăng khoảng 10%, dư nợ tín dụng tăng trên 12% một chút. Tổng cục Thống kê cho rằng Nghị quyết 11 ra hồi tháng 2 năm nay là đúng, không có thì CPI của chúng ta không thể thực hiện được kết quả như thế này.

Xuất khẩu đóng góp rất lớn vào tăng trưởng

Tổng cục Thống kê có thể giải thích thêm các yếu tố tích lũy tài sản, tiêu dùng cuối cùng, xuất nhập khẩu đóng góp như thế nào vào con số tăng trưởng năm nay?

Ông Hà Quang Tuyến, Vụ trưởng Vụ Hệ thống tài khoản Quốc gia: Năm 2011, tăng trưởng kinh tế đạt 5,89%. Theo tính toán của chúng tôi, đóng góp của xuất khẩu là 9,62%, nhập khẩu đóng góp âm 3,74%, cho nên đóng góp của chênh lệch xuất nhập khẩu vào GDP là 5,88%.

Ngoài ra, đóng góp của tiêu dùng cuối cùng vào tăng trưởng là 3,54%, trong đó tiêu dùng cuối cùng của nhà nước đóng góp 0,51%, của dân cư là 3,03%; và đóng góp của tích lũy tài sản là âm 4,14%.

Như vậy, có thể khẳng định rằng xuất khẩu năm nay đóng góp rất lớn vào tăng trưởng kinh tế.

Với tăng trưởng GDP giảm sút, ngành công nghiệp trong năm nay ở nhiều thời điểm cũng rất khó khăn. Tổng cục Thống kê có giải thích gì về điều này?

Ông Phạm Đình Thúy, Vụ trưởng Vụ Thống kê công nghiệp: Công nghiệp Việt Nam đóng góp tới 34% vào tổng GDP và ảnh hưởng đáng kể đến tăng trưởng của nền kinh tế đất nước.

Về mặt số liệu, chỉ số sản xuất công nghiệp năm 2011 tăng 6,8%, thấp hơn 2,5 điểm phần trăm so với năm 2010 và 0,3 điểm phần trăm so với năm 2009 là năm khủng hoảng kinh tế toàn cầu.

Tuy nhiên tốc độ tăng trưởng 6,8%, theo chúng tôi đánh giá trong tình hình khó khăn thế giới, nỗ lực của Chính phủ, các bộ ngành và doanh nghiệp thì không đến nỗi thấp, so với nhiều nước khu vực và nhiều nước thế giới là khá cao.

Ngành tác động lớn nhất đến tăng trưởng công nghiệp là công nghiệp chế biến. Năm 2011, ngành này tăng trưởng thấp ở mức 9,5%, trong khi năm 2010 tăng 12,3%.

Khó khăn ở ngành công nghiệp chế biến năm 2011 có các nguyên nhân chính như thị trường xuất khẩu toàn cầu giảm, sức cạnh tranh của nền kinh tế nhỏ như Việt Nam với các nước khu vực khốc liệt hơn, trong khi doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, với điều kiện kỹ thuật công nghệ thấp. Cho nên, năm 2011 và các năm tiếp theo ngành này sẽ tiếp tục gặp nhiều khó khăn.

Hơn nữa, 2011 là năm nhiều doanh nghiệp đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ gặp khó khăn về vốn, lãi suất cao dẫn đến khó khăn, nhiều doanh nghiệp phải tạm ngừng sản xuất, phá sản…
  
Theo dự báo năm 2012, nhiều nền kinh tế thế giới trong đó có Việt Nam sẽ tiếp tục gặp khó khăn, đặc biệt là tiêu thụ, dẫn tới công nghiệp Việt Nam còn khó khăn, rất cần hỗ trợ doanh nghiệp.

Xin hỏi, với ngành bất động sản được đánh giá là rất khó khăn trong năm nay. Thực tế con số thống kê cho thấy diễn biến về sản xuất kinh doanh của ngành này như thế nào?

Bà Hồ Thanh, Vụ trưởng Vụ Thống kê Xây dựng và Đầu tư: Thị trường bất động sản, giá trị sản xuất cũng nằm trong khối xây dựng nhà ở. Trong bối cảnh chung về xây dựng nhà ở, xây dựng dân dụng và các hoạt động xây dựng khác đều giảm thì thị trường bất động sản giảm. Cụ thể là thị trường xây dựng nhà ở chỉ còn bằng 98% so với giá so sánh 2010. Tức là, thị trường bất động sản cũng chững lại.

Ông Hà Quang Tuyến: Với ngành bất động sản, giá trị gia tăng của ngành này trong năm nay tăng 1,83%, thấp hơn mức tăng 2,62% của năm 2010 và thấp hơn cả mức 2,55% của năm 2009. Ngành này có 3 hoạt động là kinh doanh bất động sản giảm, nhưng khấu hao nhà tự có tự ở của dân cư và dịch vụ tư vấn thì tăng. Khi sử dụng số liệu cho thấy điều đó.

Tiền tệ, tài chính gây áp lực lớn đến lạm phát

Tổng cục Thống kê đã từng nhìn nhận lạm phát là biểu hiện của việc tiền nhiều hơn hàng. Xin giải thích rõ vì sao trong khi tăng tổng phương tiện thanh toán được công bố là 10%, tín dụng 12% nhưng lạm phát vẫn cao tới 18,13%?

Ông Đỗ Thức: Không có gì khó hiểu cả, bởi vì chúng ta có nói tiền của chúng ta hiện nay là bao nhiêu đâu so với tổng GDP. Tiền chúng ta tích lũy nhiều năm rồi, nhiều năm tín dụng, M2 tăng cao rồi, lượng tiền trong dân, tiền mặt, tiền gửi lớn hơn tổng GDP làm ra. Trong điều kiện ấy, giá tăng, CPI là 18,13%.

Tổng cục Thống kê dùng mô hình, những con số M2, vòng quay của tiền tệ, tăng trưởng, lạm phát, chúng tôi chỉ cần cố định 2-3 nhân tố, chỉ thay đổi M2 lên 15% thì CPI năm nay phải khoảng 25% trở lên, chứ không phải chỉ có trên 18%. Cho nên năm nay, tôi cho là thực hiện Nghị quyết triệt để hơn thời kỳ 2008.

Phải tiếp tục duy trì thắt chặt đến khi cân bằng lại được thì mới đưa lạm phát xuống được. Tiếp tục duy trì như thế này thì CPI không thể tăng cao tiếp được.

Bà Trần Thị Hằng, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê: Lạm phát là việc kéo dài rất nhiều năm, do mất cân đối tiền hàng. Liên quan đến việc đó, chúng tôi cũng có nghiên cứu đánh giá các tác động đến CPI nói chung, đó là lạm phát cơ bản. Nó thể hiện rất rõ trong lạm phát cơ bản này.

Ví dụ năm 2008, khi CPI bình quân năm tăng 22,9% thì lạm phát cơ bản trừ lương thực, thực phẩm tăng 16,3%, nếu trừ thêm năng lượng thì tăng 15,4%, tức là nó chiếm gần 70% trong CPI chung. Năm 2009, CPI bình quân tăng 6,9%, lạm phát cơ bản vẫn tăng trên 9%.

Năm 2011, với CPI bình quân tăng 18,58% thì lạm phát cơ bản loại trừ lương thực, thực phẩm tăng 15,1%, loại trừ tiếp năng lượng thì tăng 14%, vẫn chiếm khoảng 70-80% của tốc độ CPI chung.

Chúng ta thấy, rõ ràng chính sách tiền tệ, tài chính đã đẩy áp lực đến CPI lớn hơn việc biến đổi giá hàng hóa. Phân tích như vậy để thấy điều hành của Chính phủ trong thời gian tới, cả chính sách tiền tệ và tài khóa phải thắt chặt mới có thể làm cho lạm phát đi vào ổn định.

Tác động của việc tăng giá điện, giá xăng dầu đến lạm phát trong năm nay như thế nào?

Ông Nguyễn Đức Thắng, Vụ trưởng Vụ Thống kê giá: Giá điện trong năm qua tăng 24,29%. Với tỷ trọng điện sinh hoạt chiếm 2,46% thì điện góp làm tăng CPI 0,6%. Điện tác động tăng CPI mấy vòng, chúng tôi tính tăng giá trực tiếp đến giá sinh hoạt thôi, còn qua sản xuất chúng tôi chưa tính.

Thế còn xăng dầu năm vừa qua giá tăng 2 lần và giảm 2 lần, chúng tôi tính là giá xăng dầu tăng 30,27%. Với tỷ trọng xăng dầu hiện nay là 3,64% thì chúng tôi tính nó làm tăng CPI khoảng 1,1%.

Chỉ số giá bán người sản xuất hàng công nghiệp tăng 18,43%, thấp hơn chỉ số giá nguyên nhiên vật liệu dùng cho sản xuất (21,27%) và chỉ số giá cước vận tải (18,52%). Tương quan này cho thấy điều gì?

Ông Nguyễn Đức Thắng: Song hành với việc giá nhập khẩu hàng hóa tính bằng ngoại tệ tăng, tỷ giá trong nước được điều chỉnh tăng (9,3% từ ngày 11/2/2011) đã làm cho giá hàng nhập khẩu bị tăng kép.

Hai nữa là hàng nguyên liệu nông lâm nghiệp cũng tăng cao tới 30,6%, cũng là tăng giá rất lớn; thực phẩm và đồ uống; than cũng tăng 27%; kim loại nhập khẩu tăng 19%; khí đốt tăng trên 27%… tất cả các nhóm này ảnh hưởng tổng chung lại chỉ số giá nguyên nhiên liệu đầu vào tăng 21,27%.

Đúng là đầu vào tăng cao hơn hàng đầu ra là vấn đề khó khăn cho doanh nghiệp trong năm 2011, sản phẩm đầu ra cũng tăng giá nhưng không kịp giá đầu vào.

Ông Đỗ Thức: Quan hệ giá đầu vào cao hơn đầu ra sản xuất, một tín hiệu báo sản xuất sẽ rất khó khăn. Nhưng có một điểm là giá đầu ra của sản xuất công nghiệp thấp hơn giá đầu vào, nhưng ngược lại giá đầu ra của sản xuất nông nghiệp cao hơn hẳn và điều đó hoàn toàn phù hợp với điều kiện Việt Nam.

Nước ta là nước nông nghiệp, sản xuất nông sản nhiều nên giá đầu ra sản xuất nông nghiệp cao có lợi cho người dân Việt Nam thôi, không có gì đáng phải hoang mang cả. Nếu giá nông nghiệp ngược lại thì với 70% người dân sống ở nông thôn mới là cái đáng lo.

Xin hỏi, với cân đối vĩ mô năm tới gồm GDP khoảng 6%, và tổng phương tiện thanh toán tăng 14-16%, tín dụng tăng 15-17% thì lạm phát có giữ được mức một con số không và Tổng cục dự kiến ở mức nào?

Ông Đỗ Thức: CPI năm tới, căn cứ vào quan hệ giữa vòng quay tiền tệ, cung tiền, tăng trưởng, thì lạm phát tiềm năng tính được cho năm 2012 khoảng 10,4%. Quan sát nhiều năm lạm phát tiềm năng luôn cao hơn lạm phát thực tế 1-2%. Tính như vậy, với điều kiện khác không đổi, chúng tôi tin rằng năm tới chúng ta có thể kìm được lạm phát 1 con số.

Trước nay, giá tăng cao năm trước thì thường năm sau thấp hơn, trừ năm rồi tác động lớn của khủng hoảng, giá thế giới cao nên không nằm trong xu hướng. Điều kiện là M2 không được tăng cao. Nếu cứ cung tiền ra thì không thể giữ được.

Cắt giảm đầu tư: Tư nhân “bám đuổi” nhà nước

Theo số liệu chi ngân sách trong năm nay, tổng chi đã tăng khoảng 24% so với thực hiện năm 2010. Xin hỏi trong số liệu của Tổng cục Thống kê, việc cắt giảm đầu tư thể hiện như thế nào?

Ông Hà Quang Tuyến: Đầu tư, chúng ta biết đóng góp khoảng 60% vào tăng trưởng kinh tế, khoảng 2/3 vốn đầu tư hình thành nên giá trị sản xuất của ngành xây dựng. Vốn đầu tư 2011 có giảm, loại từ yếu tố giá còn 90,6% so với năm 2010. Cho nên, vốn giảm, giá trị ngành xây dựng giảm.

Tuy nhiên giảm vốn năm nay trong bối cảnh cắt giảm đầu tư công, điều chuyển từ công trình không hiệu quả sang có hiệu quả, đưa vào sử dụng nhanh thì có đóng góp nhất định.

Số dự án hoàn thành thêm trong năm 2011 so với năm ngoái là 1.053 dự án. Những dự án này sẽ tham gia ngay vào quá trình sản xuất. Tính chung cả năm có khoảng 4.400 dự án hoàn thành, đưa vào sử dụng.

Bà Hồ Thanh, Vụ trưởng Vụ Thống kê xây dựng và đầu tư: Về đầu tư toàn xã hội, cho đến nay, số liệu theo giá hiện hành, chúng ta đạt 105% so với cùng kỳ nhưng so với giá so sánh chỉ còn trên 90%.

Khu vực nhà nước có tổng số vốn cắt giảm khoảng 81,5 nghìn tỷ đồng, tương đương khoảng 9% tổng đầu tư toàn xã hội, trong đó có 30 nghìn tỷ đồng nhờ điều hành của Chính phủ và 50,5 nghìn tỷ đồng là từ ngân sách nhà nước…

Khu vực FDI và ngoài nhà nước đầu tư từ hai nguồn vốn là tự có và vay, thì trong tình hình khó khăn chung, không có đầu ra để đầu tư mở rộng sản xuất. Năm 2011, tính đến nay khu vực nhà nước còn bằng khoảng 90%; khu vực ngoài nhà nước là 90,5% và FDI là 93,1% của năm ngoái, đấy là theo giá so sánh với 2010.

Xuất nhập khẩu: Biến động lớn nhất là vàng

Theo số liệu thống kê, nhập siêu năm nay giảm về mức 9,5 tỷ USD và chỉ bằng 9,9% tổng kim ngạch xuất khẩu. Với các mặt hàng cần kiểm soát nhập khẩu, thay đổi về giá trị kim ngạch trong năm nay như thế nào?

Lê Thị Minh Thủy, Vụ trưởng Vụ Thống kê thương mại và dịch vụ: Hàng cần kiểm soát có 6 nhóm thì tính chung trong năm 2011 tăng 42%, nhưng tỷ lệ có khác nhau.

Chẳng hạn rau quả tăng không đáng kể; bánh kẹo và sản phẩm chế biến từ ngũ cốc tăng ở mức 5%; phế liệu sắt thép tăng về lượng 5% và trị giá 26%; linh kiện ô tô dưới 9 chỗ ngồi thì tăng 12%; linh kiện xe máy tăng khá mạnh 34%.

Và cuối cùng, nhập khẩu vàng tăng rất mạnh và ảnh hưởng đến mức tăng của nhóm hàng cần kiểm soát, tăng tới 101,6%. Nhóm này chiếm tỷ trọng 50% các mặt hàng cần kiểm soát nên tính chung lại là tăng 42%.

Liên quan đến xuất nhập khẩu vàng, xin hỏi về lượng trong năm nay xuất khẩu và nhập khẩu bao nhiêu, kim ngạch bao nhiêu? Việt Nam có xuất giá thấp nhập giá cao như một số lo ngại trước đây không?

Lê Thị Minh Thủy: Năm nay, xuất khẩu vàng và sản phẩm từ vàng khoảng 2,1 tỷ USD và nhập khẩu khoảng 1,9 tỷ USD, tăng khá nhiều so với năm ngoái.

Về nguồn số liệu, chúng tôi không có số liệu lượng. Tuy nhiên, căn cứ vào biểu đồ giá bình quân trên thị trường thế giới, chúng tôi ước tính xuất khẩu vàng năm vừa rồi khoảng từ 35-38 tấn.

Năm 2011, kim ngạch xuất khẩu vàng rơi vào các tháng 5, tháng 7 và tháng 8 còn một chút. Nhưng diễn biến giá tăng từ tháng 6, tăng cao vào tháng 8-9. Lúc giá tăng cao rồi thì xuất khẩu vàng của chúng ta chững lại, giá trong nước tăng cao và Ngân hàng Nhà nước cấp phép nhập khẩu.

Với kết quả rất lạc quan về nhập siêu trong năm nay, xin hỏi liệu tính bền vững của nhập siêu trong thời gian tới nên nhìn nhận như thế nào?

Bà Lê Thị Minh Thủy: Năm nay có đặc thù xuất khẩu tăng mạnh, nhập khẩu tăng thấp hơn nên nhập siêu thấp so với mọi năm. Điểm này có hai nguyên nhân là nhu cầu sản xuất và tiêu dùng trong nước đối với hàng tiêu dùng và nguyên, nhiên liệu sản xuất trong năm nay giảm đi, hai là do chính sách kiểm soát nhập khẩu phát huy tác dụng.

Nếu xét về bản chất, tôi cho rằng với nền sản xuất của chúng ta, hàng xuất khẩu có tỷ trọng hàng gia công còn lớn, chưa thay đổi ngay được. Những năm tới đây, nhà nước có chính sách thúc đẩy sản xuất hàng công nghiệp phụ trợ thì khi đó nếu có được sản xuất các mặt hàng này thì tỷ trọng tiêu dùng nguyên liệu nội địa tăng lên, lúc đó mới kiểm soát nhập siêu tốt.

Tôi nghĩ rằng năm nay đã có tín hiệu tốt, cùng với các biện pháp kiểm soát của Chính phủ thì nhập siêu sẽ dần được kiềm chế. Tuy nhiên, chúng ta cũng không lạc quan quá là nhập siêu sẽ tiếp tục được như năm nay, vẫn cần tiếp tục phải có cảnh báo.

Ông Đỗ Thức: Năm nay nhập siêu ở mức độ thấp kể cả số tuyệt đối, đặc biệt là so với xuất khẩu. Trong điều kiện nước ta khó khăn, không thể hy vọng cứ giảm nhập siêu so với năm trước.

Năm nay giảm như vậy, với xuất khẩu tăng thì có 2/3 là do yếu tố giá, 1/3 do lượng, trong đó về lượng thì nhiều hàng nông, lâm, thủy sản tăng nhưng nhóm hàng này bao giờ cũng có giới hạn, không thể như công nghiệp tăng 10-20% được. Nông nghiệp tăng 4-5% đã quá tốt rồi, nên không thể hy vọng tăng quá cao nếu dựa vào nông nghiệp.

Nhập siêu muốn ổn định thì phải một số năm mới rút ra được xu hướng. Còn năm nay chúng ta cho rằng nó tốt nhưng không thể khẳng định là nó sẽ tiếp tục xu hướng như năm 2011.

Xin hỏi tình hình nhập siêu dịch vụ trong năm nay như thế nào?

Bà Lê Thị Minh Thủy: Năm nay nhập siêu dịch vụ là 3 tỷ USD, nhưng cần lưu ý là xuất khẩu tính theo giá FOB, nhập khẩu tính theo giá CIF. Nhập khẩu hàng hóa năm nay nếu tính theo giá FOB con số là khoảng 94,74 tỷ USD, trong đó chi phí bảo hiểm và vận tải chiếm 7,4 tỷ USD.

Con số 7,4 tỷ USD này so với tổng nhập khẩu dịch vụ chiếm trên 60%. Như vậy, chúng ta thấy là nhập khẩu dịch vụ thì trọng số nhiều nhất là bảo hiểm và vận tải.

Điều này cũng phản ánh khả năng cạnh tranh của các hãng vận tải Việt Nam trên thị trường quốc tế. Qua điều tra thì chúng tôi thấy với 7,4 tỷ USD nhập khẩu dịch vụ của năm nay, hãng vận tải của Việt Nam khi có nhập khẩu về chỉ gánh vác được 20%, còn lại toàn bộ là các hãng vận tải nước ngoài.

Theo VnEconomy.vn

Chủ động hướng thị trường theo định hướng, không chạy theo thị trường là điểm nổi bật trong điều hành tỷ giá năm 2011, cho thấy điều hành tỷ giá đã mang phong cách quản lý tiền tệ mới: phong cách chuyên nghiệp.

Dấu ấn hợp đồng kỳ hạn và ngoại tệ thứ ba

Kể từ tháng 8-2011, hai động thái điều hành tỷ giá xuất hiện. Thứ nhất trong hai tháng 9 và 10, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) liên tiếp bán ngoại tệ can thiệp sau khi Thống đốc tuyên bố tỷ giá không biến động quá 1% cho đến cuối năm. Ước đoán khoảng 2 tỉ đô la Mỹ đã được cơ quan quản lý ngành ngân hàng “bơm” vào thị trường nhằm kéo tỷ giá thị trường tự do và tỷ giá chính thức về gần nhau, chỉ còn chênh lệch khoảng 100-150 đồng/đô la Mỹ. Đây là đợt can thiệp dồn dập, có hệ thống, có chủ đích và công khai nhất trong nhiều năm trở lại đây.

Kế đó NHNN bắt đầu điều hành linh hoạt tỷ giá bằng 15 lần điều chỉnh tỷ giá công bố hàng ngày. Sự linh hoạt này không báo trước, không theo quy luật và có sự cách biệt về mức độ. Có ngày tỷ giá tăng/giảm 5 đồng, có ngày 10 đồng, thậm chí 15 đồng. Có thời điểm ngày nào cũng điều chỉnh, hoặc hai ngày, ba ngày, 5-7 ngày/lần. Kết quả là thay vì nhìn vào tỷ giá thị trường tự do, giao dịch trên thị trường ngoại tệ liên ngân hàng quay sang nhìn vào tỷ giá công bố chính thức.

Cùng lúc, các giao dịch ngoại tệ qua một đồng tiền thứ ba (chủ yếu là euro, đô la Úc, đô la Canada, Singapore...) được mở lại. Hai năm trước, giao dịch ngoại hối qua một đồng tiền thứ ba bị cấm hoàn toàn. Bây giờ NHNN không nói rõ là “hết cấm”, song gần như lờ hẳn việc các ngân hàng mời chào doanh nghiệp giao dịch ngoại tệ khác thay thế một khi họ có nhu cầu đô la Mỹ. Giải pháp này ngay lập tức đẩy nguồn cung ngoại tệ tăng lên và tỷ giá giao dịch thật sự trở nên uyển chuyển.

Trong khi đó, việc lãi suất huy động tiền đồng đứng ở mức cao và chưa có dấu hiệu rời khỏi trần 14%/năm, đã đặt các nhà xuất khẩu có nguồn thu ngoại tệ vào tình trạng “khó nghĩ”. Họ không thể không tận dụng lãi suất cao của tiền đồng, nhất là khi tỷ giá có chiều hướng ổn định. Kết quả là các hợp đồng kỳ hạn bán ngoại tệ cho ngân hàng trước khi ngoại tệ về để lấy tiền đồng được áp dụng. Sự găm giữ ngoại tệ giảm hẳn, mà bằng chứng rõ nhất là số tiền ký gửi thanh toán quốc tế trên tài khoản tụt xuống nhanh chóng.

Thay vì nằm bất động một chỗ chờ tỷ giá lên hưởng lợi, ngoại tệ được các doanh nghiệp, thông qua ngân hàng, quay vòng trên thị trường với các hợp đồng giao ngay (spot). Cùng một lượng ngoại tệ, chỉ cần vòng quay kinh doanh tăng lên, thì không những doanh số tăng, mà cung cầu cũng cân bằng hơn.

Công ty Chứng khoán TPHCM (HSC) trích dẫn số liệu từ các ngân hàng, cho biết giao dịch hợp đồng kỳ hạn từ chỗ chỉ chiếm 6-7% thời gian trước đã nhảy lên 10-12% tổng giao dịch ngoại hối hiện tại. Eximbank, Techcombank, Quân đội là những ngân hàng nhạy bén, hoạt động mạnh nhất trong mảng kinh doanh dạng này. “Với thị trường kỳ hạn, một phần cầu ngoại tệ đã được giải thoát trước cuối năm, giúp giải phóng áp lực lên thị trường ngoại hối giao ngay. Đây là một trong những lý do giải thích cho làn sóng bán đô la Mỹ từ nhiều nguồn gần đây” - HSC nhận định.

Gia tăng sức đề kháng cho tiền đồng

Hơn 2 tỉ đô la Mỹ được bán ra, ước 45.000 tỉ đồng đã được NHNN hút về - một sự hút về không có hạn định. Trên thực tế đây là sự rút cung tiền đồng có chủ định, làm giảm tổng phương tiện thanh toán nhằm tới mục tiêu tiết giảm tối đa sự đầu cơ ngoại tệ. Không thể đầu cơ ngoại tệ nếu không có nguồn tiền đồng dồi dào. Chưa kể trước đó trạng thái ngoại hối của các ngân hàng đã được rút xuống 20% vốn tự có từ mức 30% tồn tại từ 10 năm nay; đồng thời tỷ lệ dự trữ bắt buộc ngoại tệ tăng lên.

Như vậy tiền đồng đã có hai cái neo vững chắc: lãi suất huy động cố định ở mức hấp dẫn và tổng phương tiện thanh toán không được “bơm” thêm, trái lại còn giảm bớt. Bên cạnh đó, giá trị của đồng tiền Việt được bồi đắp thêm bằng sự yếu thế của đô la Mỹ trong con mắt người gửi tiền: chênh lệch lãi suất tiết kiệm đồng nội tệ và ngoại tệ lên tới 10 điểm phần trăm/năm - một tỷ lệ đủ sức bù đắp cho sự phá giá tiền đồng nếu có. Từ đây, người dân có xu hướng giữ tiền đồng thay vì ngoại tệ và do đó nhu cầu ngoại tệ trên thị trường tự do hạ xuống. Sự dịch chuyển tiết kiệm từ đô la Mỹ sang tiền đồng đem lại hiệu ứng tích cực cả về mặt tâm lý lẫn thực tiễn.

Sự “chen ngang” của vàng

Sự biến động mạnh của giá vàng quốc tế, sự chênh lệch ở mức cao tại nhiều thời điểm giữa giá vàng nội và ngoại, niềm tin chưa tuyệt đối vào giá trị đồng tiền Việt Nam là những nhân tố biến vàng trở thành kênh đầu tư, đầu cơ và tích lũy năm nay. Kênh đầu tư vàng càng tỏ ra vượt trội khi mà bất động sản, chứng khoán vô cùng ảm đạm.

Thị trường vàng có mối quan hệ mật thiết với thị trường ngoại tệ và tất nhiên, với tỷ giá. Trong trường hợp giá vàng thế giới không lên xuống (ổn định), nếu tỷ giá tăng (tiền đồng mất giá), thì giá vàng trong nước vẫn tăng lên. Mặt khác, tỷ giá thị trường tự do chịu tác động mạnh của giá vàng. Mỗi khi giá vàng quốc tế giảm, lại phát sinh hiện tượng gom đô la mặt để nhập vàng lậu.

Ba tháng qua, NHNN đã cố gắng khống chế tỷ giá thị trường tự do bằng cách không cho SJC dập thành vàng miếng vàng nguyên liệu có nguồn gốc không rõ ràng (chỉ vàng nhập khẩu chính thức theo hạn ngạch được dập thành vàng miếng). NHNN thậm chí chủ trương chuyển SJC thành một đơn vị thuộc quyền quản lý trực tiếp của mình và kiểm soát lượng vàng miếng chế tác theo cung cầu thị trường.

Điểm đáng chú ý hơn là với việc cho phép năm ngân hàng được mở tài khoản vàng ở nước ngoài, nhu cầu đô la Mỹ để nhập khẩu vàng đã chuyển từ thị trường tự do sang thị trường liên ngân hàng. Các ngân hàng bán vàng trong nước, mua vàng tài khoản nước ngoài để cân đối, nhưng họ không nhập vàng vật chất ngay. Họ thường lựa thời điểm giá vàng quốc tế giảm mới nhập.

Vì thế mỗi khi giá vàng thế giới tụt dưới 1.600 đô la Mỹ/ounce, giao dịch ngoại tệ liên ngân hàng lại sôi động và tỷ giá lại “ngóc đầu” dậy. Lúc này thay bằng can thiệp thường xuyên, NHNN chỉ can thiệp khi cầu trên thị trường ngoại tệ liên ngân hàng “bùng phát” do nhập vàng.

Sự can thiệp này khiến tỷ giá thị trường tự do không thể biến động mạnh. Bước chuyển biến này của điều hành tỷ giá cho thấy NHNN đã nhìn thấy tâm huyệt của vấn đề và có đối sách phù hợp.

Cùng với các biện pháp hành chính như phạt nặng, tịch thu nếu giao dịch ngoại tệ với tiệm vàng, thu hẹp và kiểm tra, thanh tra liên tục các bàn thu đổi ngoại tệ; giải pháp kiểm soát thị trường liên ngân hàng để qua đó điều khiển thị trường tự do của NHNN đã có thành công nhất định.
 

Từ chuyên nghiệp đến nghệ thuật

Năm 2012 tỷ giá chịu ảnh hưởng từ nhiều phía.

Thứ nhất, lạm phát tích tụ ba năm (2009-2011) khá cao, làm cho tỷ giá hiện hành có thể phải điều chỉnh 10-15%.

Thứ hai, đồng đô la Mỹ đang mạnh lên trên thị trường quốc tế do bất ổn ở châu Âu, ít nhiều cũng tác động đến đồng Việt Nam.

Thứ ba, lãi suất tiền đồng đang cao và giữ khoảng cách khá lớn so với lãi suất đô la Mỹ. Mức lãi suất cao này không thể duy trì lâu dài bởi sẽ ảnh hưởng đến sức chịu đựng của doanh nghiệp cũng như khả năng cạnh tranh của nền kinh tế.

Thứ tư là biến động của giá vàng quốc tế. Vàng khó giảm giá do Mỹ duy trì lãi suất thấp đến năm 2013. Lạm phát thế giới có thể tăng do các ngân hàng trung ương vẫn tiếp tục in tiền. Như vậy giá vàng ở Việt Nam chưa thể giảm và nhu cầu cũng chưa thể hạ thấp.

Trong tất cả các yếu tố, lãi suất tiền đồng là then chốt với tỷ giá. Từ tháng 8-2011 đến nay, mức tăng chỉ số CPI đều giảm theo tháng. Năm 2012, khi lạm phát giảm dần, lãi suất tiền đồng sẽ phải giảm theo tỷ lệ thuận. Khi lạm phát kỳ vọng đã xuống, lãi suất tiền đồng giảm mức độ nào, thời điểm nào là cả một nghệ thuật điều hành. Nếu lãi suất không đứng ở đúng vị trí của nó, câu chuyện thanh khoản dễ lặp lại, cung cầu tiền đồng có thể căng thẳng ngay cả khi lạm phát suy giảm. Mặt khác, nếu kỳ vọng về vàng còn tăng, dân có thể rút tiền đồng mua vàng. Tiền đồng này bị hút vào, chuyển hóa thành đô la Mỹ thanh toán vàng nhập khẩu. Vòng xoáy có thể cứ thế lặp lại...

Cân nhắc thời điểm, mức độ điều chỉnh lãi suất tiền đồng cũng chính là điều hành tỷ giá. Sáu tháng đầu năm 2012 là thời điểm thách thức của chính sách tiền tệ. Thanh khoản tiền đồng, thanh khoản ngoại tệ trong bối cảnh NHNN vừa tuyên bố tăng trưởng tín dụng năm 2012 khoảng 15-17%, tổng phương tiện thanh toán 14-16%, sẽ là tâm điểm vận động của thị trường.

“Thanh khoản chỉ là vấn đề lòng tin hơn bất cứ vấn đề nào khác. Chỉ cần doanh nghiệp duy trì lòng tin vào chính sách tiền tệ của NHNN, họ sẽ tiếp tục quay vòng ngoại tệ trên thị trường liên ngân hàng và không liều lĩnh găm giữ, đầu cơ. Các tổ chức tài chính và công ty thuộc sở hữu nhà nước cũng hành động tương tự. Đây là nơi mà chính sách tiền tệ khôn ngoan phải hướng tới” - HSC nhận xét trong một báo cáo gần đây.

Có lẽ nên thêm rằng lòng tin vào chính sách tiền tệ cần phải có cả từ phía người dân. Đã có thời điểm người dân đua nhau bán ngoại tệ cho ngân hàng. Liệu bao giờ người dân sẽ lại đua nhau bán vàng và gửi vàng cho ngân hàng? Câu trả lời còn ở phía trước!

Theo Hải Lý

TBKTSG

 

Nhìn lại việc thực hiện Nghị quyết 11 của Chính phủ trong lĩnh vực tài chính tiền tệ và đề xuất một số giải pháp cho năm 2012.

Về thắt chặt tín dụng

Thử điểm lại những diễn biến chính trên thị trường.

Vào ngày 3-3-2011, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã ban hành Thông tư số 02 quy định mức trần lãi suất huy động tiền đồng 14%. Ngày 8-3, NHNN tăng hầu hết các mức lãi suất trên thị trường lên mức 12%/năm, trừ lãi suất cơ bản vẫn giữ nguyên 9%/năm. Lãi suất tái chiết khấu có mức tăng mạnh nhất, từ 7% lên 12%.

Đến giữa tháng 3, NHNN đã hút hết các lượng tiền cung ra trước đó trong tháng 1 cho dịp Tết. Các ngân hàng thương mại (NHTM) cũng tìm mọi cách lách để duy trì được nguồn vốn huy động của mình nhằm đảm bảo hoạt động cho vay. Ngoài ra những chỉ tiêu trong Nghị quyết 11 nhằm thắt chặt tín dụng là một áp lực cho các ngân hàng hạn chế cho vay. Theo đó lĩnh vực cho vay phi sản xuất đặc biệt là bất động sản và chứng khoán cũng bị buộc giảm cho vay. Hệ lụy ngay lúc này là lãi suất tín dụng thị trường tự do tăng đến 60%/năm.

Tiếp đến là chỉ thị 01 và 02 của NHNN về xử phạt các NHTM lách luật nhằm minh bạch hóa thị trường tín dụng. Lãi suất tái chiết khấu được nâng lên 13%/năm và lãi suất tái cấp vốn là 15%/năm. Áp lực lên các ngân hàng cũng căng thẳng hơn và những rủi ro tiềm ẩn của hệ thống ngân hàng bắt đầu lộ diện. Đặc biệt là cuộc chạy đua lãi suất trên thị trường liên ngân hàng, có lúc lên đến 30%/năm, cho thấy sự thiếu hụt thanh khoản của các ngân hàng cũng như tính không đều nhau, có ngân hàng dư tiền cho vay, có ngân hàng lại thiếu hụt nghiêm trọng.

Nhưng từ đầu quí 4, NHNN đã bắt đầu bơm ròng trên thị trường mở nhằm đáp ứng nhu cầu cho thị trường. Chính sách bắt đầu nới lỏng dần, ngay cả cho khu vực bất động sản.

Nhìn chung, đã đạt được một số chỉ tiêu quan trọng như hạn chế tăng trưởng tín dụng tính đến cuối tháng 11 chỉ hơn 9,36% và ước tính đạt 12% vào cuối năm (nếu tính cả một số khoản khác có bản chất tín dụng thì con số này sẽ là 15%) và hoàn thành chỉ tiêu đề ra. Tổng phương tiện thanh toán dự kiến đạt 12% cả năm. Nhưng nếu nhìn từ khía cạnh các tổ chức tín dụng thì có nhiều bất cập, đặc biệt về tình hình thanh khoản và sự cạnh tranh không cân bằng bắt nguồn từ chính sách cào bằng tất cả các NHTM với nhau.

Về phân bổ tín dụng

Tính đến tháng 8, tín dụng cho sản xuất tăng 14,79%, trong đó tín dụng nông nghiệp, nông thôn tăng 30,5%; tín dụng xuất khẩu tăng 35,02%; tín dụng phi sản xuất giảm 16,95% (cụ thể dư nợ cho vay để đầu tư, kinh doanh chứng khoán giảm 43,03%, dư nợ cho vay để đầu tư kinh doanh bất động sản giảm 10,1%, và dư nợ cho vay tiêu dùng giảm 23,12%).

Giữa tháng 11, NHNN ban hành thông tư mới loại trừ bốn lĩnh vực bất động sản khỏi tín dụng phi sản xuất như một hình thức nới lỏng tín dụng cũng như để giúp vực dậy khu vực này. Nhưng biện pháp này chỉ giúp cho NHTM dễ thở hơn trước quy định đưa tín dụng phi sản xuất về 16% vào cuối năm, chứ chưa hỗ trợ nhiều cho việc vực dậy thị trường.

Về tỷ giá và thị trường vàng

Thị trường ngoại hối và vàng được NHNN giám sát chặt chẽ khi những tín hiệu bất ổn không kiểm soát được xảy ra trong thời gian qua. NHNN bắt đầu mạnh tay hơn để xử lý các trường hợp vi phạm quy chế quản lý ngoại hối. Điển hình là 1.000 cuộc thanh tra trong sáu tháng. Nghị định xử phạt hành chính với mức nặng hơn: tối đa 500 triệu đồng và tịch thu tài sản. Đây cũng là tín hiệu tích cực cho nền kinh tế nhằm xóa bỏ cơ chế hai giá, cũng như tránh tình trạng đô la hóa nền kinh tế Việt Nam.

Tỷ giá tạm được ổn định vào cuối năm mặc dù tín dụng ngoại tệ vẫn tăng mạnh từ quí 2. Thị trường ngoại tệ tự do đã bị thu hẹp đáng kể. Chênh lệch tỷ giá giữa thị trường này so với thị trường chính thức giảm xuống, thậm chí có thời điểm thấp hơn cả thị trường chính thức.

Không chỉ vậy, tỷ giá giao dịch thực tế trên thị trường chính thức thường chưa sử dụng hết biên độ giao dịch ±1%. Điều này đã giúp cho trạng thái ngoại tệ của các NHTM được cải thiện khi doanh nghiệp và người dân đã bán ngoại tệ cho ngân hàng; chuyển dần việc gửi/vay ngoại tệ sang mua/bán đứt đoạn ngoại tệ với ngân hàng.

Nhờ đó, tỷ giá đô la Mỹ/tiền đồng bình quân liên ngân hàng có xu hướng giảm và tỷ giá mua - bán của NHTM có nhiều thời điểm thấp hơn tỷ giá bình quân liên ngân hàng.

Chính sách tài khóa

Theo Bộ Tài chính, ước cả năm 2011, thu ngân sách đạt 674.500 tỉ đồng (tăng khoảng 13,4% so với dự toán và tăng 20,6% so với thực hiện năm 2010). Chi ngân sách là 796.000 tỉ đồng (tăng 9,7% so với dự toán, 18,8% so với thực hiện 2010). Bội chi là 4,9% (kế hoạch 5,3%). Ước dư nợ công 54,6% GDP, dư nợ chính phủ 43,6% GDP, dư nợ nước ngoài của quốc gia khoảng 41,5% GDP.

Hầu hết các chỉ tiêu được Bộ Tài chính hoàn thành. Tuy nhiên, các số thu và chi đều vượt dự toán ngân sách là do phản ánh mức lạm phát cao (18-19%) và tiền đồng mất giá hơn dự báo từ năm ngoái lúc chuẩn bị ngân sách 2011.

Vấn đề quan trọng nhất mà Bộ Tài chính và Ủy ban Tài chính ngân sách Quốc hội phải xem lại là các con số dự toán ngân sách 2012 (dù đã được Quốc hội chấp thuận) có mắc sai lầm như những năm trước không vì mức lạm phát cao tiềm ẩn trong các số thu-chi cao của ngân sách sẽ lại gây lạm phát cao trong năm mới. Ngoài ra, Chính phủ luôn phải quan tâm đến nguồn để bù đắp khoản bội chi. Với tình hình kinh tế hiện nay thì việc vay nước ngoài hay trong nước cũng không dễ.

Vài đề xuất ngắn hạn

Thứ nhất, do quy định trần lãi suất huy động hiện nay có hiệu quả kém, NHNN nên bỏ trần lãi suất huy động cũng như không nên áp đặt trần lãi suất cho vay. Bởi một khi áp đặt các biện pháp hành chính thì sẽ lại xuất hiện tình trạng “lách luật” của các ngân hàng như đã làm.

Do đó, nên để cho các ngân hàng tự xác định lãi suất dựa theo cung, cầu của thị trường. NHNN không nên quá lo ngại về lãi suất huy động từ dân cư, mà thay vào đó thị trường liên ngân hàng mới là trọng tâm mà NHNN cần quan tâm.

Lãi suất các ngân hàng cho nhau vay hiện đã vênh quá xa so với lãi suất cấp vốn của NHNN trên thị trường mở. Các ngân hàng lớn có lợi thế về vốn đang trở thành nhà cho vay nặng lãi với các ngân hàng nhỏ, gián tiếp đẩy cuộc đua lãi suất lên cao.

Thứ hai, cần giám sát các khoản nợ xấu và có hành động thích hợp để tránh một hệ quả không tốt. Chỉ “hợp nhất” vài ngân hàng yếu chưa phải là giải pháp thích hợp cho lâu dài. Nợ xấu không chỉ phát sinh bởi doanh nghiệp làm ăn kém hiệu quả, hay do lãi suất quá cao khiến cho lợi nhuận làm ra không đủ trả lãi ngân hàng, mà nó còn nảy nở ngay chính từ nội bộ các ngân hàng.

Chỉ trong vòng hai tháng trở lại đây, số lượng các vụ vi phạm về cho vay, lừa đảo, tham nhũng tại các NHTM gia tăng đáng kế. Lâu nay vấn đề rủi ro đạo đức trong kinh doanh ngân hàng luôn là nỗi ám ảnh đối với các nhà băng. Khi lãnh đạo không làm hết trách nhiệm, cán bộ tín dụng bị tha hóa vì đồng tiền cùng với hệ thống quản trị rủi ro, kiểm soát lỏng lẻo sẽ vô cùng nguy hiểm.

Thứ ba, cần điều hành chính sách tiền tệ một cách linh hoạt để đảm bảo thực hiện được mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô và đưa nền kinh tế phát triển. Chính sách tiền tệ chỉ có thể được nới lỏng khi lạm phát đã giảm xuống một con số và được kiểm soát một cách ổn định vào năm tới.

Vào cuối tháng 11, NHNN đã thông báo bắt đầu nới rộng việc cho vay vào khu vực bất động sản và tìm cách vực dậy khu vực này. Hy vọng đây không phải là các tín hiệu chính sách tiền tệ bắt đầu nới lỏng mạnh, mà chỉ là các giải pháp điều hành linh hoạt hơn phù hợp với chủ trương điều hành chính sách tiền tệ vẫn thận trọng.

Mặc dù vậy, lãi suất trên thị trường mở giảm sẽ tạo điều kiện cho các NHTM tiếp cận nguồn vốn rẻ hơn. Điều đó cùng với việc lãi suất trên thị trường liên ngân hàng đã hạ nhiệt mới đây (từ giữa tháng 11) sẽ tạo điều kiện cho các NHTM giảm được chi phí vốn, từ đó giảm lãi suất cho vay.

Thứ tư, cần có những biện pháp cụ thể để hạn chế việc vay vốn bằng đô la Mỹ vì nó có thể đẩy tỷ giá hối đoái tăng lên trên 22.000 đồng/đô la Mỹ vào đầu năm 2012.

Thứ năm, kiềm chế lạm phát vẫn là ưu tiên chính sách đối phó số 1 trong năm mới 2012. Ngoài việc duy trì chính sách thắt chặt tiền tệ như đã nêu trên, gần như tất cả giới quan sát chính sách đang chờ một tín hiệu quyết đoán và rõ ràng hơn của Chính phủ về chính sách tài khóa.

Theo Phạm Đỗ Chí

 TBKTSG